Gids voor Oekraïense vluchtelingen

Oekraïners die onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming van de Europese Unie (2001/55/EG) vallen, mogen vanaf 1 april 2022 in Nederland werken. Dit geldt vooralsnog alleen voor Oekraïense staatsburgers die hun nationaliteit kunnen aantonen met een identiteitsbewijs tot en met mei 2022. Oekraïense staatsburgers met een geldig identiteitsbewijs kunnen in Nederland werken zonder een geldige werkvergunning nodig te hebben. iteitsbewijs kunnen in Nederland werken zonder een geldige werkvergunning nodig te hebben. Oekraïense staatsburgers zullen zich dan moeten inschrijven bij de gemeente waar zij momenteel verblijven en zich daar registreren bij de Basisregistratie Personen (BRP).

Naast Oekraïense staatsburgers zal deze groep worden uitgebreid met staatlozen en staatsburgers van derde landen die kunnen aantonen dat zij internationale of nationale bescherming in Oekraïne hebben gekregen, of dat zij legaal in Oekraïne verbleven voor 24 februari 2022, op basis van een geldige permanente verblijfsvergunning afgegeven in overeenstemming met de Oekraïense wetgeving, en dat zij niet naar hun thuisland kunnen terugkeren.

Vanwege het aanzienlijke aantal vluchtelingen uit Oekraïne en het feit dat deze mensen niet altijd de juiste documenten hebben om zich te identificeren of zij tot de categorie tijdelijk beschermde personen behoren, is besloten dat de vrijstelling eerst van toepassing zal zijn op Oekraïense staatsburgers. Dit geldt voor Oekraïners die hun nationaliteit kunnen verifiëren met een identiteitsbewijs.

Omdat niet elke vluchteling een document van de IND heeft dat aangeeft dat zij onder de Richtlijn Tijdelijke Bescherming Oekraïne verblijven, geldt de vrijstelling voor alle Oekraïners tot 30 mei 2022, als zij hun nationaliteit kunnen verifiëren met een document zoals een paspoort.

Werken in the Netherlands on the basis of an employment contract is a necessity om de vrijstelling te ontvangen.  Dit betekent dat opdrachtgevers die zelfstandigen (zzp’ers) inhuren om voor hen te werken, niet in aanmerking komen voor de vrijstelling. Stages zijn toegestaan op grond van een stageovereenkomst, evenals vrijwilligerswerk waarvoor de organisatie een vrijstellingsverklaring voor het soort dienstverband aanvraagt.

De vrijstelling geldt dus niet voor zelfstandigen. Momenteel kan een zelfstandige een verblijfsvergunning zelfstandig ondernemer aanvragen bij de IND, of de opdrachtgever kan een werkvergunning aanvragen.

Een BSN/RNI is noodzakelijk om in Nederland te kunnen werken. Het kan worden verkregen door Oekraïense staatsburgers die zich bij de gemeente hebben geregistreerd. Zonder deze documenten kunnen werkgevers je niet laten werken, omdat zij jouw referenties niet kunnen verifiëren. Als gevolg hiervan zijn buitenlandse burgers met de Oekraïense nationaliteit, die dit met een identiteitsbewijs kunnen aantonen, tijdens de overgangsperiode vrijgesteld van de tewerkstellingsvergunning. Voor meer informatie over het verkrijgen van een BSN nummer en waarvoor het wordt gebruikt, bezoek onze BSN-gids.

Na 31 mei 2022 moet het recht om te werken worden vastgesteld door te beschikken over een geldig tijdelijk verblijfsvisum. De termijn van het overgangsrecht, dat loopt tot en met 31 mei 2022, kan bij ministeriële regeling met maximaal drie maanden worden verlengd als dit vanwege de uitvoering van de afspraken nodig is.

Als je een buitenlandse burger op grond van de vrijstelling in dienst wilt nemen, moet je dit als werkgever minimaal twee dagen vóór aanvang van de werkzaamheden melden bij het UWV. Het doel is om de risico’s van misstanden zoals onderbetaling en slechte arbeidsomstandigheden te kunnen onderkennen en beperken.

Tot en met 15 april 2022 geldt een overgangsperiode waarin de werkgever niet verplicht is om het UWV twee dagen voor aanvang van het werk op de hoogte te stellen. Na 15 april moeten Oekraïense werknemers zich ten minste twee werkdagen voor aanvang van het werk bij het UWV registreren.

De Wet arbeid vreemdelingen(Wav) legt een boete op voor het overtreden van deze regel.

Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen na inschrijving bij de gemeente al gebruikmaken van diensten zoals leefgeld, onderwijs en werk. Ze hoeven niet te wachten tot hun tijdelijk beschermde status officieel is bevestigd. Mensen met een beschermde status uit Oekraïne hebben dezelfde  rechten als asielzoekers in de reguliere asielprocedure. Er zijn echter enkele verschillen. Zo mogen zij, in tegenstelling tot andere asielzoekers, werken en worden zij vanwege hun tijdelijke beschermingsstatus geholpen en opgevangen door gemeenten in plaats van door het COA

Oekraïense staatsburgers met een tijdelijk beschermde status, in de vorm van een sticker, mogen in Nederland verblijven. Zij mogen voor de duur van de beschermingsmaatregel in Nederland blijven, die nu één jaar bedraagt tot 4 maart 2023. Drie jaar is de maximale termijn.

Tijdens de IND-procedure ondertekent de vluchteling een asielaanvraag voor verblijf in Nederland. Hiervoor wordt ook gebruikgemaakt van het formulier (M35-H), dat nodig is voor een goede registratie in het IND-systeem. De asielprocedure, die gewoonlijk hierna wordt gestart, wordt opgeschort. Wanneer de tijdelijke beschermingsmaatregel wordt opgeheven, vervalt de beschermde status. Voor personen die in Nederland willen blijven, is de asielprocedure nog steeds gaande.

De vluchteling ondertekent ook een antecedentenverklaring, waarin zij verklaren of zij ooit zijn veroordeeld voor een misdrijf. Bovendien doorzoekt de IND de Document Information System for Civil Status (DISCS) database
om te kijken of de vluchteling een bedreiging vormt voor de openbare orde en nationale veiligheid.